الماتىنىڭ «قايرات» كومانداسى سوۆەت وداعى چەمپيوناتىنىڭ جوعارى توبىندا 1960 جىلدان باستاپ وينادى. سودان سوۆەت يمپەرياسىنىڭ ىرگەسى سوگىلگەنشە،  بۇل كوماندا وداقتاعى  مىقتى  كوماندالاردىڭ  قاتارىندا  بولدى. جەتپىسىنشى جىلداردىڭ باسىنان باستاپ «قايراتتىڭ» قاقپاسىن قۇرالبەك  وردابايەۆ قورعادى.

قۇرالبەكتىڭ اتاعى، اسىرەسە، 1973 جىلى ايرىقشا قاتتى شىقتى. سول جىلى وداق چەمپيوناتىندا تەڭ ويناعان كوماندالار جەڭىمپازدى انىقتاۋ ءۇشىن پەنالتيگە جۇگىندى. «قايرات» بۇل بىرىنشىلىكتە 11 باسەكەنى تەڭ اياقتاپ، ويىن سوڭىنداعى  پەنالتي  ۇرۋدان 10 قارسىلاسىن تىزە بۇكتىردى. تەك ءبىر ويىندا عانا «دنەپردەن» ۇتىلدى. سول جىلى سوۆەت چەمپيونى اتانعان ەريەۆاننىڭ «اراراتى» تەڭ تارقاسقان 7 ويىننىڭ نەبارى 3-ىندە عانا پەنالتيدەن جەڭىسكە جەتسە، ەۋروپاداعى ەڭ مىقتى كلۋبتاردىڭ ءبىرى، جەتپىس ۇشتەگى چەمپيوناتتىڭ كۇمىس جۇلدەگەرى  كييەۆتىڭ «ديناموسى» تەڭ اياقتالعان 8 باسەكەنىڭ تورتەۋىندە عانا پەنالتي بويىنشا ۇتىپ، 4  پەنالتيدە ساتسىزدىككە ۇشىرادى. «دينامونىڭ» قاقپاسىن  كۇزەتكەن  ەۆگەنيي رۋداكوۆ 1969، 1971،1972  جىلدارى سوۆەت وداعىنىڭ  تاڭداۋلى قاقپاشىسى اتانعان، 14 جىل وسى كوماندانىڭ باس  قاقپاشىسى، وداقتىڭ 7 دۇركىن چەمپيونى، 8 جىل سوۆەت قۇراماسىندا ويناعان  ناعىز سەركەنىڭ ءوزى بولاتىن.

1971-1980  جىلدارى سوۆەت وداعى قۇراماسىنىڭ قاقپاسىن قورعاعان، ميۋنحەن، ماسكەۋ وليمپيادالارىنىڭ قولا جۇلدەگەرى، 1972 جىلعى ەۋروپا چەمپيوناتىنىڭ كۇمىس مەدالىنىڭ يەسى ۆلاديمير پيلگۋيدەي قاقپاشىسى بار ماسكەۋدىڭ  «ديناموسى» 10 تەڭ ويىننان  سوڭ، پەنالتي سوعۋدا 3 مارتە جەڭىلىپ قالدى. كۇشتى دەگەن ماسكەۋدىڭ «سپارتاگى» قارسىلاستارىمەن بولعان 8 پەنالتيدىڭ بەسەۋىندە جەڭىلىس تاپتى.

ال قۇرالبەكتەي  تاسقامال قاقپاشىسى بار «قايرات» 11 پەنالتي سايىسىنىڭ 10-ىندا قارسىلاستارىن تاس-تالقان قىلدى. بۇل جەردە كوماندا ويىنشىلارىنىڭ 11 مەترلىكتەن  دوپ سوعۋداعى شەبەرلىگىن دە جوققا شىعارۋعا بولمايدى. دەگەنمەن، وردابايەۆتىڭ وقشا اتىلعان دوپتى قاعىپ تۇسەتىن ابجىلدىگى، ونىڭ دوپ ۇراتىن فۋتبولشىنىڭ ىشكى ويىن ءدوپ باساتىن سەزىمتالدىعى، نەبىر مىقتى ويىنشىلاردىڭ الدىندا قاسقايىپ تۇراتىن  ءور مىنەزى  تۋرالى  جەتپىس ۇشتەگى  چەمپيونات بارىسىندا از ايتىلعان جوق. سول چەمپيوناتتا نەبىر ازۋلى كوماندالار «قايراتتى» تەك ۇتۋعا كۇش سالاتىن. سەبەبى، تەڭ تارقاسقان جاعدايدا وردابايەۆ العاشقى بەس پەنالتيدىڭ بىر-ەكەۋىن قاعىپ الاتىن.

1973 جىلى ءبىز ون-ون بىردەگى بالا ەدىك. «لەنينشىل جاستاعى» («جاس الاش») رەپورتاجداردى  اشقاراقتانا  وقيمىز. باسقا باسىلىمداردان قۇرالبەك پەن سەيىلدا بايشاقوۆ اعالارىمىز  تۋرالى ءبىر اۋىز  ءسوزدى قالت جىبەرگىمىز كەلمەيدى. قابىرعادا  ءىلۋلى  تۇراتىن بەس سومدىق  راديونى  ءدال تۇبىنەن تىڭداعاندى قاناعات قىلماي، استىمىزعا ورىندىق  قويىپ، قۇلاعىنا جابىسىپ الامىز.  

كەيىن تاعدىردىڭ  جازۋىمەن  الماتىدا  قۇرالبەك  اعانىڭ  ويىنىن كوردىك. ءبىر كۇنى  داڭقتى قاقپاشىمەن تانىسىپ، سۇحبات قۇردىق. «جاقسىدا جاتتىق جوق»، - دەگەن. قاراپايىم، باۋىرمال  كىسى  ەكەن. سونداعى كوڭىل-كۇيدىڭ  ءجونى بولەك. كەلە-كەلە سىيلاستىعىمىز ارتتى.

– اعا، - دەيمىن، 73 جىلعى تاريحتى قايتا جاڭعىرتقىم كەپ. - ۇزىندىعى جەتى مەتر قىرىق سانتيمەتر قاقپانى شىرەنە تەپكەن دوپتان قورعاۋ قيىننىڭ قيىنى. ونىڭ ۇستىنە، پەنالتي قايتارۋ اتا-بابادان جۇعىستى كاسىپ ەمەس. بۇعان قالاي ماشىقتانىپ ءجۇرسىز؟

– شىمكەنتتىڭ «مەتاللۋرگىنەن»  «قايراتقا» اۋىسقاننان  كەيىن جاتتىعۋدان سوڭ تيمۋر سەگىزبايەۆ ەكەۋمىز جەكە قالىپ جۇردىك. كەزىندە كۇللى قازاققا اڭىز بولعان ادام. مەنىڭ بويىمنان  ءبىر  ۇشقىن  بايقاعانى انىق.    ەكەۋمىز  ويىن ۇستىندە كەزدەسەتىن ءارتۇرلى جاعدايعا دايىن بولۋدى قاراستىرامىز.  ول كىسى ءار نۇكتەدەن قاقپانى كوزدەيدى. بىردە قاتتى، بىردە جاي. اراسىندا سولقىلداتىپ پەنالتي ۇرادى.  ءايلا-تاسىلى سان الۋان. باسقا ويىنشىلارمەن تەر توككەن ءبىر باسقا، تيمۋر اعامنىڭ ءجونى بولەك. ەرىنبەي-جالىقپاي، شار  بولاتتاي شىڭدادى.  قانىنا تارتقانى تاعى راس.

ءيا، سول كەزەڭدە  ءبىر قازاق جارق ەتە قالسا، بۇكىل قازاق دۋ ەتە قالاتىنداي كورىنەتىن بىزگە. مىنا قىزىقتى قاراڭىز، ەگەر قۇرالبەككە دەيىن 5-6 قاقپاشى باۋىرىمىز  سوۆەت وداعى  چەمپيوناتىندا  سىنعا ءتۇسىپ، سىرتقا تانىلىپ  جاتسا، ءبىر ءسارى. وردابايەۆ  الاش  ۇلدارىنان شىققان تۇڭعىش قاقپاشى  رەتىندە    وداق چەمپيوناتىندا ب ا ق  سىنادى. نە شىقسا دا، كوپتەن شىقسا كەرەك ەدى. جوق، جالعىز بارىپ تا تۇتاس ءبىر يمپەريانى مويىنداتۋعا بولادى ەكەن. قۇرالبەك 1971 جىلى «قايراتتىڭ» قاقپاسىنا يە بولىپ قانا قويعان جوق، سودان تابانداتقان 11 جىل بويى تىزگىندى ەشكىمگە ۇستاتپادى. ول تەك الماتى كومانداسىنىڭ باس قاقپاشىسى اتانىپ قانا قويماي، حح عاسىردىڭ جەتپىسىنشى جىلدارى كەڭەس وداعىنداعى  تاڭداۋلى  گولكيپەرلەردىڭ  قاتارىندا تۇردى. بۇعان دالەل، سول جىلداردا  وداقتىق باسىلىم بەتتەرىندە وردابايەۆ تۋرالى  نەبىر بەلدى ماماندار جاقسى پىكىر  ءبىلدىردى. ەلدىڭ ءار تۇكپىرىنەن مىڭداعان جانكۇيەرلەر «قۇرالبەكتى كورەمىز»، دەپ الماتىعا اعىلىپ جاتاتىن. ءبىز دە سولاردىڭ قاتارىندا بولدىق.

ەكىنشى دالەل، 1972-1973 جىلدارى  كەڭەس وداعىنداعى  كۇشتى  كوماندانىڭ ءبىرى ماسكەۋدىڭ «ديناموسى» قۇرالبەككە ارنايى قولقا سالدى. ۆلاديمير پيلگۋيداي مارقاسقاسى بار كلۋب سول تۇستاعى  15 وداقتاس رەسپۋبليكادان جالعىز قازاقتى تاڭداپتى. اعامىزدىڭ ايتۋىنشا، رەسپۋبليكا باسشىلارى ارالاسىپ جاتىپ، وردابايەۆتى «قايراتتا» قالدىرعان ەكەن.

ءۇشىنشى دالەل، 1997 جىلى جارىق  كورگەن  «روسسييكيي فۋتبول زا 100 لەت» اتتى ماسكەۋدە شىققان ەنسيكلوپەديالىق باسىلىمدا قۇرالبەك وردابايەۆتىڭ حح عاسىردىڭ جەتپىسىنشى جىلدارىنىڭ باسىندا وداقتاعى تاڭداۋلى قاقپاشىلاردىڭ ءبىرى بولعانى  ءارى پەنالتي قايتارۋداعى مىقتىلىعى تايعا تاڭبا باسقانداي ايقىن كورسەتىلگەن. بۇل كىسىنى، ەڭ باستىسى، حالىق مويىندادى. ال حالىق مويىنداعان تۇلعا تاريح تورىنەن ورىن الاتىنى داۋسىز.

قازىرگى فۋتبولعا قاراپ، قارنىڭ اشادى. ءبىر كەزدەرى قۇرالبەك پەن سەيىلدانىڭ الاڭداعى قيمىلىنا كوز توياتىن. ەكەۋى-اق بۇكىل قازاقتىڭ فۋتبولداعى جىرتىعىنا  جاماۋ  بولعانداي  ەدى. ءقازىر ءبىزدى تۇساپ وتىرعان ەشكىم جوق، كەيىنگى شيرەك عاسىردا  ەۋروپانى ايتپاعاندا، ازيانى اۋزىنا قاراتقان ءبىر قازاق  فۋتبولشىسىنا  زار بولىپ ءجۇرمىز.

بيىل تامىزدا وردابايەۆ جەتپىسكە تولادى. بىرنەشە جىل قازاقستان فۋتبول فەدەراسياسىن باسقارىپ، سپورت مەكەمەلەرىنىڭ تىزگىنىن ۇستاعان قۇرالبەك اعامىز ءقازىر «قايرات» كلۋبىندا بۇقارالىق فۋتبول توبىنىڭ جەتەكشىسى.

قايران، قۇرالبەك اعا، بيدايىقتىڭ كول جايقاعان جالعىزىنداي بوپ جالى كۇدىرەيگەن كەڭەس يمپەرياسىن سان مارتە ءدۇر ەتكىزدىڭ-اۋ! سول كەزدەگى 30 مىڭ جانكۇيەردىڭ دۋىنان  كەمەرىنەن اسىپ، بۇرق-سارق قايناپ جاتاتىن الماتىداعى ورتالىق ستاديون كەي-كەيدە ەسكە تۇسەدى...                                       

قىدىربەك رىسبەك